Het vooroordeel dat technologie niets voor vrouwen is, mag voorgoed verwezen worden naar het land der fabeltjes. Dat vinden Olga Mink, Camilla Blue en Chagall: drie vrouwen die op hun eigen manier pionieren op het snijvlak tussen kunst en technologie.
Meike Jentjens | 19.04.2022
Wat deze makers gemeen hebben, is dat ze allemaal op een moment in hun carrière de ruimte kregen van Effenaar om te experimenteren met technologie die live shows visueel versterkt. ‘Alles kon’, was de leus. Van het manipuleren van beeld en geluid in de 90’s, tot kijken naar de toekomst met VR-brillen: Effenaar is een broedplaats voor technologische spektakels, laten deze drie pioniers zien.
Video: Niels Groenendijk | Chagall, Creating Advaita
Vj Oxygen
Voordat Chagall en Camilla Blue rondliepen bij Effenaar, was daar Olga Mink. Werp een blik in de archieven van Effenaar en je komt haar al snel tegen. In de tijd dat er nog weinig vrouwen bezig waren met innovatieve technologie, was zij als kunstacademiestudent al vj bij Effenaar. Een rijke carrière maakt haar tegenwoordig directeur van Baltan Laboratories, een internationaal platform op het snijvlak van kunst, design en maatschappelijke technologie. Hier helpt Mink makers om hun werk in de spotlight te zetten. Voor ze deze baan had, is zij zelf ook altijd maker geweest, met een voorliefde voor culturele en artistieke verschijnselen.
Publiek tijdens Fluid, Effenaar
Naast een carrière als kunstenaar en maker, kun je haar ook kennen als Eindhovens artiest. Onder de naam vj Oxygen speelde Olga Mink regelmatig in Effenaar. Het jaar was 1997 en video kwam net in de mode. Mink samplede verschillende video’s van VHS-banden en analoge camera’s met een Panasonic videomixer, dat toen net als het concept vj-ing aan een opmars bezig was. Menig dj-avond maakte zij een stuk aantrekkelijker met een spannende visuele performance, waarbij ze live video mixte met 4 kanalen. Toen totaal nieuwerwets. Ook de fenomenale Fluid-avonden van de recent overleden techno-pionier Lady Aïda mocht ze aankleden met haar visuals.
Fluid is de langstlopende clubavond uit de Nederlandse geschiedenis, met tien jaar uitbundige en vrijzinnige dansavonden in Effenaar. Lady Aïda draaide met een door haar uitgenodigde gast de oren van je kop op deze clubnachten. ‘Alles kon’, is hoe Aïda Spaninks tien jaar geleden terugdenkt aan Fluid, in het 40 jaar Effenaar boek getiteld Memories Can’t Wait. De Eindhovense ‘opper-Lady’ van de experimentele techno had op haar blog destijds veel commentaar op de muziekindustrie en hoe weinig veelzijdig en divers deze is, maar over Effenaar sprak zij vaak met een liefde en een nostalgie alsof het over een dierbare vriend ging. Er was niets te gek in Effenaar, schrijft ze. En zij is niet de enige die de Eindhovense popzaal herinnert als vrijhaven voor experiment en rauwigheid.
Fluid is de langstlopende clubavond uit de Nederlandse geschiedenis, met tien jaar uitbundige en vrijzinnige dansavonden in Effenaar. Lady Aïda draaide met een door haar uitgenodigde gast de oren van je kop op deze clubnachten. ‘Alles kon’, is hoe Aïda Spaninks tien jaar geleden terugdenkt aan Fluid, in het 40 jaar Effenaar boek getiteld Memories Can’t Wait. De Eindhovense ‘opper-Lady’ van de experimentele techno had op haar blog destijds veel commentaar op de muziekindustrie en hoe weinig veelzijdig en divers deze is, maar over Effenaar sprak zij vaak met een liefde en een nostalgie alsof het over een dierbare vriend ging. Er was niets te gek in Effenaar, schrijft ze. En zij is niet de enige die de Eindhovense popzaal herinnert als vrijhaven voor experiment en rauwigheid.
Lady Aïda tijdens Fluid, Effenaar
Alles kon en alles mocht
‘Er was bij Effenaar veel enthousiasme om dingen uit te proberen’, vertelt Olga Mink vanuit haar kantoor in het Eindhovense Natlab. ‘We konden met allemaal ideeën komen. Zo maakte ik ooit een blue screen-installatie, iets wat in die tijd best vernieuwd was. Het Effenaar publiek danste in het beeld en ik mixte de achtergrond er live bij. Mensen vonden dat echt helemaal te gek! Ze zagen zichzelf terug in de grote projecties in een andere achtergrond. Effenaar vond alles goed, op voorwaarde dat in een dag op- en afgebouwd kon worden. Er was een enorme openheid om van alles te proberen.’
Iemand anders die onlangs op steun van Effenaar kon rekenen in haar maakproces, is Camilla Blue. De Brabantse zangeres, die eigenlijk Joyce Deijnen heet, ontpopt zich de laatste jaren als een ware visionair op het gebied van visuele ondersteuning voor muziekoptredens. Die combinatie van audio en visueel zocht ze altijd al op, maar nu is het gelukt om die ambitie naar een hoger niveau te tillen. Een heuse hybrid-show is het resultaat, op de dag af exact vier jaar na haar eerste album release in Effenaar.
Iemand anders die onlangs op steun van Effenaar kon rekenen in haar maakproces, is Camilla Blue. De Brabantse zangeres, die eigenlijk Joyce Deijnen heet, ontpopt zich de laatste jaren als een ware visionair op het gebied van visuele ondersteuning voor muziekoptredens. Die combinatie van audio en visueel zocht ze altijd al op, maar nu is het gelukt om die ambitie naar een hoger niveau te tillen. Een heuse hybrid-show is het resultaat, op de dag af exact vier jaar na haar eerste album release in Effenaar.
FLUID, Effenaar (1999)
Van blauw naar geel
Op vrijdag 22 april speelde Camilla Blue haar Augmented Reality-show Out Of The Blue voor het eerst live voor publiek, dat via een app en AG-brillen met haar in en nieuwe wereld mocht stappen. ‘Door deze techniek verjongt mijn publiek ook. Je moet jongere mensen met een lagere spanningsboog ook iets anders voorschotelen dan oudere mensen. Doordat ik hen meer prikkel met deze techniek, hoop ik dat ze het concept van Camilla Blue ook beter begrijpen.’
Het concept is kunstig: alle vier de albums die Deijnen onder haar alter ego Camilla Blue uitbrengt, hebben een eigen kleur. Blue en Yellow zijn nu uit, de twee laatste kleuren volgen nog. Bij elkaar maakt dit vierluik één schilderij. ‘Ik maak altijd alles zelf’, vertelt ze over het creatieve proces. Maar hoe vertaal je dit concept naar een wereld waarin mensen zich daadwerkelijk fysiek kunnen begeven en met je mee kunnen doen?
Het concept is kunstig: alle vier de albums die Deijnen onder haar alter ego Camilla Blue uitbrengt, hebben een eigen kleur. Blue en Yellow zijn nu uit, de twee laatste kleuren volgen nog. Bij elkaar maakt dit vierluik één schilderij. ‘Ik maak altijd alles zelf’, vertelt ze over het creatieve proces. Maar hoe vertaal je dit concept naar een wereld waarin mensen zich daadwerkelijk fysiek kunnen begeven en met je mee kunnen doen?
Camilla Blue – Soul Searching
Effenaar heeft als ‘smart venue’ de samenwerking opgezocht met Fontys Hogescholen, waar studenten al bezig waren met AR en VR. Deijnen werd door Effenaar in contact gebracht met de studenten en zag hierin een mooie kans om haar show op visueel gebied nog meer te versterken en te pionieren. ‘We zijn de eerste in Europa die zo’n show neerzetten’, vertelt de multidisciplinaire artieste enthousiast aan de telefoon. Ik ben opgelucht dat het goed is gegaan; op de dag zelf had het nog fout kunnen gaan met zoveel nieuwe technieken’. Toch maakte ze een ontspannen indruk tijdens de show.
Ook al leeft ze op het gebied van technologie al in de toekomst, weten hoe de komende tijd eruit gaat zien doet ze nog niet met volle zekerheid. Een wens is er wel: ‘Ik hoop dat andere zalen deze show nu ook willen hebben. Als ze zien dat het een succes was, helpt dat misschien. Het moet wel in een grote zaal zijn, want in een te kleine zaal werkt de AR-techniek niet.’
Ook al leeft ze op het gebied van technologie al in de toekomst, weten hoe de komende tijd eruit gaat zien doet ze nog niet met volle zekerheid. Een wens is er wel: ‘Ik hoop dat andere zalen deze show nu ook willen hebben. Als ze zien dat het een succes was, helpt dat misschien. Het moet wel in een grote zaal zijn, want in een te kleine zaal werkt de AR-techniek niet.’
De tweede trap van bevrijding
Chagall is drie jaar lang Artist in Residence geweest bij Effenaar. Een jaar waarin het smart venue-onderdeel van Effenaar haar de ruimte bood te experimenteren. Het resultaat is een gelaagde, innovatieve show die haar muziek een nieuwe dimensie geeft, met VR-elementen en avatars. En oja, Chagall programmeert alles zelf. ‘Door software als Ableton te leren, hoef ik niet meer eerst aan een man uit te leggen hoe ik wil dat mijn muziek klinkt. Vaak kunnen zij net niet de vertaling maken. Ik produceer nu mijn muziek zelf. Net als dat ik de visuals van mijn nieuwe show ook zelf codeer in een softwareprogramma. Dat is de tweede trap in mijn bevrijding: na mijn muziek produceer ik nu ook de fysieke en immersive lichtinstallatie die ik gebruik in mijn show 100% zelf.’
Artiest of engineer?
‘Ik ben een vrouw in tech’, antwoordt Chagall op de vraag hoe we haar het beste kunnen omschrijven. ‘De manier waarop ik technologie inzet, is heel vrouwelijk. In mijn shows wordt de lichtinstallatie bestuurd door het pak en de handschoenen die ik aanheb. Dat kan niet anders dan vrouwelijk zijn, want ik beweeg me als iemand met een vrouwelijk lichaam.’ Op deze manier maakt ze technologie, dat vaak als hard wordt gezien, naar eigen zeggen toch heel zacht en toegankelijk.
Dat is belangrijk te noemen, gezien de kijk op technologie toch vaak nog mannelijk is. Chagall denkt dat het belangrijk is dat dit verandert. ‘Artistiek gezien is het belangrijk dat ik een vrouw ben, omdat er op deze manier eens een vrouwelijk perspectief op technologie komt. Door wat ik doe zijn er jonge meisjes die zien dat tech voor hen ook mogelijk is. Ik wilde dat iemand dat voor mij had gedaan’, sluit ze af.
Dat is belangrijk te noemen, gezien de kijk op technologie toch vaak nog mannelijk is. Chagall denkt dat het belangrijk is dat dit verandert. ‘Artistiek gezien is het belangrijk dat ik een vrouw ben, omdat er op deze manier eens een vrouwelijk perspectief op technologie komt. Door wat ik doe zijn er jonge meisjes die zien dat tech voor hen ook mogelijk is. Ik wilde dat iemand dat voor mij had gedaan’, sluit ze af.
Foto: Ben Houdijk | Chagall in Paradiso
Next up
Olga Mink heeft met Baltan Laboratories onlangs het boek Co-emerging Economies: Exploring radical perspectives gepubliceerd en helpt jonge makers nu met hun werk. Camilla Blue is binnenkort te zien op Muze Misse Festival met haar nieuwe, interactieve Augmented Reality-show. Chagall komt op 2 juni terug naar Effenaar met haar nieuwe show Unlocked: een speciale Eefje De Visser-aftershow die gratis te bezoeken is.
‘Nu is het onze tijd’ is een reeks artikelen voor Effenaar50.nl waarin toonaangevende vrouwen van toen en nu uitgelicht. Zij die een verbindende factor hebben en de planken van het Effenaar-podium losspelen. Het is belangrijk juist deze vrouwen in de spotlight te zetten, omdat hun wereld nog altijd door mannen wordt gedomineerd. Volgende maand spreken we de programmeurs actief bij Nederlandse poppodia.
